UDHËTIM NË TOKË TË HUAJ

Author: Osman GASHI

“Unë s’do të vij më tej”, tha ai që rrinte prapa.
“Do të vish që ç’ke me të”, ia ktheu ai që printe dhe vazhdoi: “misioni duhet kryer dhe ne do ta kryejmë”. Ai s’ndjente fare shqetësim. Zatën s’ishte kjo hera e parë që bashkudhëtari i thoshte të ndaleshin, se s’do të shkonte më tej as edhe një hap të vetëm. Por ecte. Ecte si gjithnjë. Ndoshta i vinte inat që mu atëherë të ndalej e të tregohej i dobët përpara bashkëudhëtarit të tij. Atij aq i bënte se a do të kryhej si duhet ai mision apo jo, por ja që nuk mund të vendoste të hiqte dorë.
Gjethet e thara që kishin lëshuar drurët, këtë vjeshtë të hershme shushurisnin me zhurmë nën këmbët e tyre. Një puhizë e lehtë që frynte pa ndalë, i bënte të kujtonin kohët e shkuara në parqet plot freski në atdheun e tyre. Kishin filluar t’u lodheshin këmbët nëpër atë pyll të dendur me përpjetëze e teposhtëze të shpeshta. Nga këto ecejake lart — poshtë kishte filluar t’u dhimbte barku. Toka ishte e butë e dukej se para pak kohësh kishte rënë shi se po t’i shikoje gjethet e rëna do të shihje se ishin akoma të lagura.
“Shi i madh me bubullima”, mendoi ushtari shkurtabiq që gjithnjë rrinte prapa. Ai u frikësohej tmerrësisht bubullimave, më shumë se pëlcitjeve të bombave fare pranë. Ngriti kokën. Dielli po zbriste mengadalë pas malesh. Mbrëmja afrohej e ata ende s’po mbërrinin atje për ku ishin nisur.
“Edhe pak e do të perëndojë”, i tha shokut.
“E shoh”, ia ktheu ai i qetë.
“Do të na duhet të ecim nëpër errësirë, kushedi ç’mund të na ndodhë. Thonë së në këtë kohë dalin bishat nga strofkat, janë aq të tmerrshme”.
“Pastaj…?”
Ai po bëhej gjithnjë e më nervoz. “Pse vallë është aq i qetë?”, i foli vetes. “Pastaj”, me këtë ai deshi të më thoshte se biseda duhej përfunduar apo se do të kishte qenë më mirë të mos kishte filluar fare.
E ndjenin veten më të vetmuar se kurrnjëherë. Megjithatë prania e njëri tjetrit i nevrikoste të dy.
Pas pak ai sa s’klithi: ” E di, Leo, unë me të vërtetë mendoj të kthehem, me ty apo pa ty, krejt njësoj. Do të kthehem tek të tjerët me ballin lart e do t’u them se misioni u krye, urdhëri u plotësua, ata do të më përgëzojnë, do të m’i rrahin supet, askush asgjë s’do të kuptojë, asnjëherë, asnjëherë, më kupton! E ti…, Leo, ai filloi ta kapë shokun e tij për llërësh duke iu sjellë herë para e herë prapa, ti s’do të tregosh, Leo im, ti nuk do t’u thuash se ne s’kemi bërë asgjë, as se s’kemi shkuar më shumë se në gjysmë të rrugës! Ku mund ta dinë ata për këtë?
Shoku nuk iu përgjigj as kësaj here e as që e hapi gojën.
Ia shikoi sytë. Ç’shprehnin a thua? Asgjë. Ata ishin si përherë të ftohtë e të lëngëzuar, apo mbase vetëm atij i dukej se ishte ashtu. Vetëm në ballë i vërejti ca rrudha që mezi i shiheshin në atë buzëmbrëmje vjeshte. Për një çast duart e ushtarit zgjataman u shtrënguan fort nën mëngët e kapotës, por ky s’i pa. Priste me vesh të hapur që ai t’i thoshte diç, pranonte çkado qoftë, madje edhe ta shante, vetëm heshtjen kurrsesi nuk mund ta duronte.
Vazhduan të ecin nëpër një bokërrimë të zhveshur.
“Hëm!”, më në fund “heshtja” hapi gojën. Ushtari zgjataman me emrin Leo sikur deshi të thoshte diç, u kollit e më në fund shfreu duke ckërmitur dhëmbët:
“I ndyrë, batakçi! Edhe një fjalë nëse e flet do të të vras!”
Frymëmarrja i ishte vështirësuar. Duart i lëvizte herë pas herë sikur s’kishte ku t’i fuste. Dikur deshi të flasë prapë, hoqi kapelën e e bëri shuk në grusht.
“Më fal, B., harro çdo gjë. U rrëmbeva pak si tepër. Bëjmë ç’të duash” — i tha më në fund.
Por qelqi ishte thyer e s’mund të ngjitej më. Ushtari shkurtabiq sa s’pëlciste. Goja i dridhej e dhëmbët i kërcitnin. Sakaq i preftoi diç në mendje. Diç që nuk e kishte menduar kurrë më parë për shokun e tij. Një herë i vajti mendja tek eprorët e bashkëluftëtarët tjerë. Iu duk vetja i shtrirë në një pellg tek e pështynin të gjithë me rend, edhe Leo, miku i tij, por shpejt largoi nga koka këto përfytyrime. Në gjoks filloi t’i fryhej diçka. Ishte urrejtja për atë zgjataman që po e gërryente përherë e më tepër. Hoqi dorën nga qafa që vazhdimisht e kruante e e lëshoi ngadalë poshtë drejt diçkaje të fortë e të ftohtë akull. Vetëm atëherë filloi t’i qetësohej zemra. Vendosi të mos fliste më.
Dielli po perëndonte. Ai e shikoi. Ishte i kuq gjak. Ajo ngjyrë e kuqërremtë shtrihej edhe rreth tij në një hapësirë të gjerë qiellore. Mendoi në gjakun. Pse vallë? Ç’kishte kjo lidhje me diellin që po perëndonte? Po ndoshta edhe kishte. Dielli kishte ngjyrën e kuqe. Gjaku derdhej në tokë e aty mbinte, si muranë lulja e tij. “Lulegjak” e quanin vendësit. Pastaj dielli e rriste. Për ta ajo ishte lapidar lirie. Ja, këto i kishte thënë dikush e që tash s’i kujtohej.
Prapë shikoi diellin, më mirë shikoi vendin ku duhej të kish qenë ai, pasi tashmë kishte perënduar.
“U fundos”, pëshpëriti zgjatamani. U ulën të pushojnë në ca gurë të mëdhenj që s’u përcaktohej forma as madhësia. Për një kohë të shkurtër vendin e pllakosi errësira.
Zgjatamani si u mbështet, lëshoi pushkën e filloi të gërhasë. Shkurtabiqi prapë kroi qafën. Në kokë për herë të dytë i shkrepi mendimi për metalin e ftohtë, çuditërisht të ftohtë që e mbante në bel, në anën e djathtë. E hoqi ngadalë, sikur frikohej mos e ngrohte me duart që i djersinin dhe i drejtoi tytën në gropëzën e fytit shokut të tij. Ngrehu këmbëzën. Sikur ranë përdhe kurorat e lisave. Një gulçimë e mprehtë, që zgjati jo më tepër se tre sekonda dhe ca guralecë që u rrokullisën tatëpjetës, asgjë më tepër. U ngrit në këmbë rrëmbimthi. Fërkoi sytë e buhavitur. Filloi të vraponte kah e çonin këmbët. Nga goja gjysmë e ngrirë i dilnin disa rrokje të ndara:
“As u…në, as … ti!”
Pikonte djersë, por shpejt i thaheshin nga era që frynte e i rrahte ballin, fytyrën, gjoksin. Herë pas here dëgjohej një zhaurimë e pushka që kërciste gurëve.
Dalëngadalë çdo gjë u fashit nga errësira kobndjellëse.

1981